Është koha për të nisur bashkëpunimin rinor midis aktivistëve të Beogradit dhe atyre të Tiranës. Kjo nisëm rinore konsiston në një grup i aktivitetesh rajonale të shkëmbimit kulturor midis Divan Hub (që quhet qendra e bashkëpunimit në Beograd ku bëjnë pjesë disa organizata si: Art Aparat, Belgrade Centre for Human Rights (BCHR) dhe Philopolitics) si dhe Filiza Hub, (qendra e bashkëpunimit në Tiranë që përbëhet nga organizatat rinore Tek Bunkeri dhe qendra krijuese Destil). Projekti ofron hapësira dhe formate të shkëmbimit qytetar dhe kulturor për të zbuluar sfidat e përbashkëta, praktikat më të mira dhe sinergjitë e mundshme përmes bashkëpunimit. Ai fton artistët dhe praktikuesit e kulturës shqiptarë dhe serbë të ndajnë përvojat dhe teknikat e tyre përtej kufijve, të ideojnë së bashku dhe të prezantojnë veten dhe punon për audiencë të re. “Në anën tjetër të pasqyrës” është gjithashtu një udhëtim që kalon nëpër narrativat dhe imazhet vezulluese të paragjykimeve dhe të tjerave që mjegullojnë dhe mbulojnë një bazë të madhe të përbashkët kulturore të përcaktuar nga sfidat dhe aspiratat e ndërsjella.
Foto coveri: Arlis Alikaj ©
VAHA e cila në turqisht do të thotë “oaz”, është një program i ri dy vjeçar për hapësirat kulturore të diskutimit publik dhe dialogut të lirë në Turqi dhe Evropë. VAHA është iniciuar nga Anadolu Kültür dhe MitOst në Berlin. Ai bazohet fuqishëm në punën dhe komunitetet e programeve të mëparshme në rajon dhe u përgjigjet sfidave të reja për zërat e pavarur dhe hapësirat kulturore që punojnë në mënyrë autonome në Turqi dhe rreth Evropës. VAHA është projekti që po mbështet financiarisht këtë nisëm artivizmi midis Tiranës dhe Beogradit ku synon të nxisi ndërtimi e terrenit të përbashkët për hapësirat e diskutimit dhe dialogut publik
Gazetari Arlis Alikaj, bisedoi me dy prej liderëve të grupeve në Serbi, me Aleksandar Obradović i cili është drejtuesi i PHILOPOLITICS, një qendër e pavarur kërkimore e krijuar për të eksploruar alternativa politike, sociale dhe kulturore për një qytetari më të madhe pjesëmarrëse. Në Shqipëri, Ivo Krug që së bashku me kolegun e tij shqiptar Arnen kanë krijuar organizatën ‘Tek Bunkeri’ një organizatë rinore që punon për të fuqizuar të rinjtë. Bunkeri më parë në komunizëm ka qenë simbol i mbrojtjes nga ndonjë sulm i mundshëm nga armiqtë por sot te organizata e Ivo dhe Arnen ajo është konceptuar si një strehë ku mbrohen të rinjtë, kultura dhe interesat e tyre.
Arlis Alikaj: – Çfarë ju frymëzoi për të bërë këtë projekt?
Aleksandar Obradović: Kurioziteti dhe prirja e natyrshme për të zbuluar mjedisin tuaj. Në kontekstin e këtij projekti, kjo është edhe mundësia për të njohur më mirë kolegë, artistë dhe aktivitete në Shqipëria. Për shkak të dekadave të izolimit dhe paqëndrueshmërisë, jeta jonë sociale dhe kulturore jetoi paralelisht, pa shumë ndërveprim. Ne duam të ndalojmë këtë tjetërsim dhe të inkurajojmë sinergji pozitive.
Ivo Krug: Jam plotësisht dakord me Aleksandrin, si dhe kjo flet për të dyja palët. Pasi u takuam në fillim, u bë shumë shpejtë e qartë, se ne kemi një kuriozitet të madh të përbashkët dhe jemi të interesuar në hapjen e ekosistemit tonë lokal ndaj dhe për njëri-tjetrin. Skenat e pavarura tëSerbia dhe Shqipëria përballen me sfida të ngjashme, pa pasur shumë terren dhe kornizë për shkëmbim. Kapërcimi i kësaj së bashku është një ide frymëzuese dhe motivuese.
– Çfarë është në anën tjetër të pasqyrës në Shqipëri, Serbi?
Aleksandar Obradović: Në anën tjetër të pasqyrës ndodhen fqinjët dhe kolegët tanë. Njerëzit që përballen me sfida të ngjashme. Ne jemi shumë kuriozë të zbulojmë se si i kapërcejnë ata dhe çfarë ne mund të bëjnë së bashku.
Ivo Krug: Në anën tjetër të pasqyrës janë ata miq dhe partnerë, që shpesh krijohen sterioptipe të të lidhura me liderët e tyre politikë, megjithatë kemi shumë ngjashmëri. Në anën tjetër të pasqyrës janë takimet që ndihmojnë për të reflektuar dhe krijojnë së bashku, mundësi për të krijuar rrëfime të reja në rajonin tonë që mund të kundërshtojnë retorika autoritare, përçarëse dhe etno-nacionaliste. Është një udhëtim në marrëdhëniet njerëzore përtej politikës rajonale.
– Cilat janë pritshmëritë tuaja për këtë projekt dhe çfarë dëshironi të arrini?
Aleksandar Obradović: Projekti sjell rrjetëzim. Ai paraqet nevojnë për skena artistike dhe artivizëm të pavarur të të dy kryeqyteteve dhe krijon mundësi për njohje me njerëz të rinj dhe ofron një vend për bashkëpunimeve të mëtejshme rajonale.
Ivo Krug: Duke punuar në një projekt të vogël, rezultati nuk është domosdoshmërisht i prekshëm, por më e rëndësishme është fillimi i një procesi thurjeje me fije të padukshme personale dhe marrëdhëniet organizative që shpalosen dhe përforcohen me kalimin e kohës. Pres nga ne që të krijojmë hapësira të sigurta dhe pasi të kemi ndërtuar këto marrëdhënie, të lëmë vend dhe bashkëpunime të mëtejshme.
– Cilat ka qenë disa nga sfidat deri më tani?
Aleksandar Obradović: Sfidë ka qenë se aktivitetet ende nuk kanë filluar për shkak të masave të Covid-19 e pandemisë dhe ne i kemi shtyrë gjërat.
Ivo Krug: Aktivitetet tona nuk kanë filluar ende. Kjo është sfida më e madhe pasi ekosistemet tona na nxisin për të shkuar përpara, duke kufizuar kohën dhe energjinë. Megjithatë ne mezi presim aktivitetet e projektit tonë në shtator.
– Çfarë dini për kulturën e secilit vend?
Aleksandar Obradović: Në fakt, jo aq shumë. Kjo ishte një nga arsyet kryesore për të të inicuar këtë projekt.
Ivo Krug: Si gjerman me origjinë jugosllave, duke punuar në Shqipëri, kam patur mundësinë të eksploroj dhe përjetoj realitetet dhe historitë kulturore e sociale të të dy vendeve. Nga ana tjetër, nuk kam eksploruar skenën bashkëkohore kulturore dhe qytetare të Serbisë ende, pasi kornizat ekzistuese të projekteve rrallë i japin mundësi zbulojnë njëri-tjetrin. Dhe kolegët dhe miqtë e mi në ‘Tek Bunkeri’ dhe rreth nesh kanë edhe më pak njohuri dhe përvoja me Serbinë apo bashkëmoshatarët serbë. Pra, ky po që është një projekt dhe një rrugëtim që ia vlen për të zbuluar më shumë.
– Po për ngjashmëri mund të flasim?
Aleksandar Obradović: Ende nuk janë zbuluar.
Ivo Krug: Pa prekur domenin publik, që do të thotë realitetet socio-ekonomike bashkëkohore dhe realitetet politike që krijojnë sfida të ngjashme, ne ende duhet të zbulojmë ngjashmëri dhe dallimet në qasjet tona ndaj këtyre sfidave, diskurseve tona, tona konceptet. Ky është thelbi emocionues i projektit tonë.
– Cilat janë disa mesazhe që jepni në këtë projekt dhe kujt i referohen?
Aleksandar Obradović: Kalimi i pasqyrës magjike të injorancës. Kjo është motoja dhe apeli i këtij projekti. Kryesisht, aktivitetet e projektit janë të fokusuara në artistë të pavarur dhe aktivistë. Por rezultatet e tij synojnë popullsinë e përgjithshme të të dy vendeve.
Ivo Krug: Për organizatën tonë. ‘‘Tek Bunkeri’’ vetë shkëmbimi eskperiencave mbart tashmë një mesazh të fortë kundër paragjykimeve dhe injorancës. Në Serbi, ato janë të përhapura edhe në socio- skenën kulturore. Mesazhi kyç është se ne të gjithë bëhemi më të fortë duke u hapur ndaj njëri-tjetrit, dhe se ka shumë për të mësuar.
Më sipër foto nga aktivitete rinore në Tiranë. Marrë nga Kevin Dishani, Tek Bunkeri ©
– Ku e shihni artivizmin e Serbisë dhe Shqipërisë në 5 vitet e ardhshme?
Aleksandar Obradović: Përmes sinergjisë së përpjekjeve tona dhe të mësuarit nga kolegët, unë besoj se mund të kapërcejmë shumë nga pengesat me të cilat po përballemi sot. Sidomos në fushën e miqësive të mira midis Shqipërisë dhe Serbisë dhe të drejtat dhe liritë themelore të individit.
Ivo Krug: Jam plotësisht dakord me Aleksandrin. Në përgjithësi jam i bindur se Artivizmi në kombinim me edukimin qytetar krijues dhe kritik mund të ndryshojë perceptimet, sidomos të rinisë. Kështu që unë shpresoj që formatet dhe mjetet tona të tejkalojnë financimin rajonal programet dhe idealisht institucionet publike ose sektorë të tjerë, si shkëmbimet rinore për punojnë së bashku për ndikim të qëndrueshëm në brezin që po rritet tani.
Më sipër foto nga aktivitetet rinore në Beograd. Ndarë me ne nga konsoricumi organizatave Divan, Beograd, Serbi.
– Cili është vizioni juaj afatgjatë për projekte të tilla?
Aleksandar Obradović: Do të donim të përfshinim edhe vende të tjera të rajonit. Kështu ne do të nxisim të mësuarit e mëtejshëm rajonal nga kolegët, duke forcuar kapacitetet tona dhe të bërit presion më të fuqishëm mbi institucionet.
Ivo Krug: Projekti dhe marrëdhënia jonë e bashkëpunimit u rrit nga programi VAHA dhe gjetëm një bazë më të madhe rajonale në rrjetin tonë joformal që e quajtëm MOCI (Lëvizshmëri e Lirë Kulturore dhe Inovacioni). Pra, ne do të dëshironim ta përshkallëzojmë konceptin e projektit tonë rajonal në formate dhe kapacitete për të forcuar bashëmoshatarët tanë.
Ilustrim i krijuar nga Arlis Alikaj. Të rinjtë të çliruar nga ekosistemi i ndrydhur i realitetit ku jetojmë. Të rinj të përfshirë në vendimarrje dhe që kanë hapësirën e tyre të medimit të lirë.
Ky portret gazetaresk është financuar nga VAHA në kuadër të projektit, Ndërtimi i bazës së përbashkët për hapësirat e diskutimit dhe dialogut publik. VAHA është një iniciativë e Anadolu Kültür dhe MitOst e.V., e financuar nga fondacioni Mercator dhe Fondacioni Evropian i Kulturës. Konsorciumi partner VAHA është në një bashkëpunim me Iac Berlin për të zbatuar një sërë "punëtorish tematike dhe takime në rrjet". VAHA falenderon gjithashtu fondacionin Chrest për mbështetjen e tij për shpenzimet e udhëtimit.
