Qytetaret vazhdojne mos respektojne rregullat e distancimit social dhe kjo mund te jete nje faze inicimi perseri i zinxhirit te Covid-19. Ne fakt kohet e fundit po shikojme deri diku nje Inkrementim te aktivitetit por fatmiresisht kemi nje renie te aktivitetit Covid per vete faktin se Imuniteti i Qytetareve po arrin te pershtatet ne Covid-19 , pra e thene ndryshe organizmi yne po fiton imunitetin ndaj ketij Virusi te panjohur. Respiratori është mjeti me të cilin pacientët e prekur nga Covid-19 kalojnë ditët e tyre të lodhshme, teksa vdekjen e kanë një hap larg. Inxhinieri i
pajisjeve mjekësore, Ermand Mertenika ndan keto momentet më të vështira të pacientëve dhe rruga që ndiqet deri në fazën e fundit që është intubimi invaziv.
Puna e tij fokusohet në instalimin, mirëmbajtjen, konfigurimet e pajisjeve mjekësore, si dhe në trajnimin e mjekëve për t’u familjarizuar me pajisjet, në
varësi të profileve të ndryshme. Mertenika thotë se aktualisht se kapacitet spitalore e perballojne fluksin e pacienteteve . Në fjalën e tij, ai ndalet edhe në situatën që
ndodhet brenda spitaleve Covid, të cilat tashmë quhen ‘zonë e kuqe’. Inxhinieri shpjegon procedurat që ndiqen nga momenti që pacienti shtrohet në spital dhe
kur gjendja e tij agravon. Çfarë ndodh pas intubimit dhe si mund të mbijetosh edhe pas procesit të fundit.
- Mertenika si e komentoni situatën e krijuar nga virusi Covid-19 në vendin tonë?
Aktualisht Covid-19 është një virus i veçantë i cili në fakt në fillimet e tij ishte shumë agresiv, pasi filloi që të shkaktonte dëme të mëdha. Covidi tenton
të prekë më tepër sistemin pulmonar, pra mushkëritë e pacienteve duke i shkaktuar këtyre të fundit patologji të cilët fillojnë me disa shenja të lehta duke i
çuar me pas këto pacient në një gjendje të rëndë. Momentalisht, ky virus është akoma i panjohur për shkencën dhe bio-inxhinierinë.
Kontributi juaj është kyç në këtë betejë, ç’do të thotë të jesh inxhinier i pajisjeve mjekësore?
Unë jam IT dhe inxhinier Bio-Mjekësor (Biomedical Engineer) i trajnuar ne disa shtete te ndryshme për disa pajisje të ndryshme mjekësore, si në Radiologji të Përgjithshme; Radiologji
Dentare; Pajisjet e Kardiologjisë, Spirometri (Pajisjet të diagnostikimit të mushkërive); Pajisje Dentare, Radio-Terapi dhe së fundmi në Pajisjet e Trajtimit
Intensiv Ventilatorët e Reanimacionit/ Respiratorët). Të jesh inxhinier Bio-Mjekësor është përgjegjësi për shkak të profilit shumë. Profili i inxhinierit
Bio-Mjekësor ka të bëjë me instalimin, mirëmbajtjen dhe konfigurimin e pajisjeve mjekësore të sektorëve të ndryshëm. Po ashtu përfshin dhe trajnimin e
mjekëve për t’u familjarizuar me pajisjet dhe softuerert e këtyre pajisjeve.
Respiratorët janë ‘mushkëria’ e çdo pacienti që vuan nga virusi, sa cilësore janë këto aparatura dhe si sigurohen?
Ventilatorët e Reanimacionit ose Respiratorët janë pajisje mjekësore të cilët quhen Pulmone Artificiale (pra kryejnë ciklin spirometrik të frymë-shkëmbimit
në mënyrë artificiale. Janë pajisje shumë të rëndësishme jetike për pacientin. Siç është Dializa e cila është një veshkë artificiale dhe respiratorët janë
mushkëri artificiale. Qendrat e ndryshme spitalore, publike, private klinika të ndryshme, i blejnë pajisjet mjekësore atëherë kur ju duhen dhe kanë nevojë të
mobilizohen për t’u ardhur në ndihmë qytetarëve të cilët vuajnë nga patologji të ndryshme. Duke patur parasysh që teknologjia Bio-Inxhinierike dhe
Elektronike avancon në mënyrë progresive, normalisht kemi të bëjmë me pajisje cilësore. Siç janë: Skanerat, Rezonancat Magnetike, Pajisjet e Kardiologjisë,
Radiologjisë, Radio-Terapisë, pajisjet e trajtimit intensive respiratorët etj.
Numrat po shtohen nga dita në ditë, a është në gjendje vendi ynë të përballojë fluksin me respiratorë?
Në fakt fillimi i pandemisë ishte një situate akute në trajtë globale, sigurisht dhe në Shqipëri pasi kemi të bëjmë me një virus aktualisht të panjohur. Për
aq kohë sa vaksina nuk është shfaqur akoma, mendoj që ne do bashkëjetojmë me këtë virus. Kapacitetet spitalore janë mjaftueshëm dhe e përballojnë
momentalisht situatën. Fatmirësisht duke patur një dekremetim të situatës shpresojmë që numri i të infektuarve të ulet. Për momentin kapaciteti i
ventilatorëve të reanimacionit/respiratorëve është i mjaftueshëm dhe normalisht një pjesë e tyre qëndrojnë edhe rezervë në raste shtimi të pacientëve në
gjendje emergjente shëndetësore.
Ne kemi parë pamje të transmetuara edhe më herët nga spitalet Covid, si është situata aty? Çfarë ndodhë në ‘zonën e kuqe’?
Spitalet Covid janë ato zona ku vijnë pacientë të cilët janë të infektuar me këtë virus. Në ‘zonën e kuqe’ ka pacientë të cilët kanë problem me gjendjen e
tyre shëndetësore simptoma te lehta, gjithashtu ka paciente të cilët janë në një gjendje pak me të vështirë dhe u duhet aplikim i respiratorëve me maskë
ventilimi ose me intubim. Kur Covid-19 merret nëpërmjet rrugëve respiratore, atëherë ky virus, pasi depërton në qelizën e shëndoshë në mushkëri, lëshon
materialin e tij gjenetik në ribozome dhe në nuk lind e qelizës së shëndoshë, duke e transformuar këtë qelizë në një fabrikë ose gjenerator të prodhimit të
këtyre viruseve, pra bën shumëzimin për një kohë të shkurtër të këtyre viruseve. Qeliza e shëndoshë në të cilën virusi ka depërtuar dhe e ka shumëzuar këtë
virus, pëson një metamorfozë gjenetike, pra modifikim gjenetik, duke prodhuar miliona viruse të tjera, derisa kjo qelizë e shëndoshë vdes. Këto viruse dalin
nga qeliza e vdekur prej së cilës u shumëzuan dhe infektojnë qeliza të tjera të shëndosha, në proces zinxhir.
Ky proces zinxhir ndodh te të gjithë pacientët?
Në qoftë se një person ka një sistem imunitar, e thënë ndryshe qeliza të mira imune, atëherë këto qeliza, pra “limfocitet, antitrupat dhe T-Cell, të cilat
janë qelizat imunitare, arrijnë të shkatërrojnë virusin Covd-19 dhe këta persona mund të jenë asimptomatikë ose me simptoma të lehta apo deri diku pak
problematike. Në rast të kundërt, kur personat kanë një sistem imunitar të dobët, atëherë virusi Covd-19 ka një shkallë masive shumëzimi, duke shkaktuar
sëmundje intersticiale pulmonare, pra bllokimin e njësive më të vogla të mushkërive, pikërisht aty ku transferohet oksigjeni në gjak, pra në alveola. Kur
alveola bllokohet, atëherë pacienti fillon të ketë vështirësi në frymëmarrje, pra kërkon oksigjen më shumë, sepse gjaku i tij nuk saturohet për shkak të
shumëzimit të këtyre viruseve në poret e alveolës. Kur shkalla e shumëzimit është ekstremisht e lartë, pacienti nuk është më i aftë të marrë frymë në mënyrë
natyrale, dhe në këtë moment atij duhet t’i presohet oksigjen në mënyrë artificiale, dhe pajisjet që i japin frymë në mënyrë artificiale janë respiratorët ,
pra mushkëri artificiale.
Ka gjasa që pacientët e intubuar të fitojnë betejën?
Sigurisht nëse gjendja shëndetësore e një pacienti është shumë emergjente, aplikohet respiratori me intubim (pra një tub endo-trakeal i cili vendoset në
trakene (fytin e pacientit) dhe dalja tjetër e tubit endo-trakeal lidhet me respiratorin. Ka pacientë të cilët nuk e kalojnë dot, si rezultat i sistemit të
tyre imunitar jo të mirë. Ose edhe për arsye se vuajnë nga patologji kronike të tjera adicional (shtesë). Ka dhe raste kur pacientët e intubuar si rezultat i
sistemin të mirë imunitar kalojnë në një fazë më të lehtë, siç është ventilimi më maskë oksigjenimi. Ka edhe raste më të mira akoma ku në fazën e
rehabilitimit kalon në heqjen e maskës dhe kthimin e tij në gjendje normale. Konkretisht Respiratoreve ) Do desha te me benit nje artikull pasi Qytetaret
vazhdojne mos respektojne rregullat e distancimit social dhe kjo mund te jete nje faze inicimi perseri i zinxhirit te Covid-19. Ne fakt kohet e fundit po
shikojme nje Inkrementim te aktivitetit.
