Vrasja e qenve pa pronar, dëshmi, fakte, foto dhe video
Nga Sabina Veizaj
Janë 33 punonjës që paguhen në spitalin veterinar të Kombinatit, me financim të Bashkisë Tiranë, por që kjo strukturë aktualisht e ka ndërprerë punën për të cilën u krijua. Burime konfidenciale na kanë informuar se ka kohë që spitali veterinar në zonën e Kombinatit nuk po kryen më sterilizime të qenve pa pronar që habitatin e tyre e kanë në rrugët dhe lagjjet e Tiranës. Në fakt, dera e spitalit qëndron prej kohë sh e mbyllur dhe është e pamundur të depërtosh për të hyrë brenda. Vullnetarët animalistë shprehen se ajo ndërtesë është kthyer si një burg i sigurisë së lartë .
Por sa është kostoja mujore e mbajtjes më këmbë të kësaj strukture?
Kemi mësuar se pagesa e qirasë varion mes 1000 dhe 3000 euro në muaj, ndërsa punonjësit paguhen nga 30,000 lekë në muaj paga më e ulët. Pa llogaritur shpenzime të tjera si ujë , drita, taksa e tatime, po të llogarisim vetëm qira godine dhe paga punonjë sish me vlerën minimale, kjo strukturë kushton 1,130,000 lekë në muaj. 1000 euro qira mujore x 140 lek kursi i këmbimit valuator = 140 000 lekë në muaj 33 punonjë s x 30’000 lekë paga mujore e një punonjë si = 990 000 lekë 140 000+ 990 000 = 1 130 000 lek në muaj. Por realisht, sa është kostoja e shërbimit veterinar të një qeni? Nga kontakti që kemi patur me veteriner të ndryshë m, kemi kuptuar që ata kanë tarifa preferenciale për qentë që banojnë në rrugë e janë pa pronar. Sipas doktor veteriner Admir Gracit, sterilizimi, matrikullimi, vaksinimi i një qeni që qëndron në rrugë ë shtë 4500 lekë . Klinikat veterinare në Tiranë ofrojnë shërbimin e sterilizimit të qenve që qëndrojnë në rrugë me 20% – 70% më lirë se çmimi real.
Në këtë mënyrë me 1 130 000 lekë që shpenzon bashkia për godinën e strukturës veterinare dhe pagesën e punonjësve, do të sterilizoheshin në muaj 252 qen në muaj. Por, sipas burimeve tona konfidenciale spitali veterinar që administrohet nga bashkia nuk po e vazhdon procesin e sterilizimit të qenve që habitatin e tyre e kanë në rrugë . Sipas këtyre burimeve e njëkohësisht vullnetarëve të interesuar, bashkia i merr qentë nga rruga, një pjesë i vret dhe një pjese iu ndërron destinacionin në zona të largëta ku nuk kanë mundësi të ushqehen.
Investigimi i vullnetarëve
Disa vullnetarë animalistë të Tiranës që prej muajit janar të këtij viti kanë nisur një investigim për të mësuar se çfarë po ndodh me qentë që nuk gjejnë më , për të cilët kanë vite që kujdesen në zonën ku banojnë .
Viola Kusi është një prej kë tyre animalisteve e cila ka nisur e para investigimin dhe ka arritur të sigurojë videon në të cilën tregohen pamjet makabre të qenve të vrarë dhe të hedhur në plehra në landfillin e Sharrës.
“Kam shumë vite që kujdesem për kafshët. Kam 4 qenë në shtëpi dhe 9 të tjerë rreth pallatit. Të gjithë të vaksinuar e sterilizuar. Ditën kur u bë panairi i kafshëve na lajmë ruan se kishin marrë një qen për të cilin kujdesesha. E kishin kapur me pushkë dhe i kishin bërë gjilpërë . Ai shkonte çdo mengjes dhe priste tim shoq dhe shumë i lumtur bënin ecjen e përditshme. Burri mori në telefon një shok dhe mësoi që qentë e zonës së liqenit i kanë kapur dhe ashtu të trullosur i kanë lëvizur habitatin tek kthesa e Pezës. Shkuam për 4 ditë me rradhë . Ditë më vonë një vullnetare duke investiguar ishte për ballur me një rom të bashkisë që mbledh plehrat, e ai i tha se qentë i keni te landifilli i Sharrës. Shkuam menjëherë aty. Atje hasëm me shumë romë që punonin. Na sqaruan që qenë të gjallë këtu nuk keni, por të ngordhur apo të vrarë me qindra. I pyetëm dhe na thanë që bashkia i vret natën . Ka urdhër me spastru lagjet e Tiranës. Sa herë ka aksion këtu, vijnë natën e ditën i hedhin dhe disa prej tyre mundohen të ngrihen se nuk kanë ngordhur por janë të trullosur dhe i futet skavatori i bën përshesh”- shprehet Viola Kusi.
Afërdita Kurti është një animaliste dhe vullnetare nga Durrësi. Ajo ka jetuar në Gjermani për shumë vite dhe po përpiqet të transmetojë kulturën kafshëdashëse dhe për kujdesjen ndaj qenve endacakë . “Për mua dhe familjen time kalvari i vuajtjeve për mbrojtjen e këtyre krijesave filloi kur vajza ime solli në shtëpi një bub të vogël në gjendje shumë të rëndë . Rastet që ne ndihmojmë janë pa fund. Falë papërgjegjshmërisë së bashkive për të marrë në dorë situatën për ti vaksinuar dhe sterilizuar, numri është shumë i madh dhe për fat të keq aksidentet semundjet dhe halli i madh ku të çojmë këlyshat që hidhen me kuti kartoni na bën të jemi të pashpresë për zgjidhjen e situatës. Perveç punës heroike të shoqatave, ka dhe shumë vullnetarë të tjerë si puna ime. Ne bashpunojme me njëri- tjetrin. Kemi mbushur plot shtepitë vetëm t’i heqim nga rruga. Mundohemi të gjejmë adoptues brenda dhe jashtë Shqipërisë .” – thotë Afërdita. Sipas saj, të gjitha këto u kanë kushtuar shumë kohë mund, para dhe gjendje të shprishur emocionale. “Vullnetarët dhe banorët po denoncojnë çdo ditë se po bashkia Tiranë po bën spastrim.
Ndërkohë një animalist tjetër që dëshiron të mbetet anonim pohon se ka informacione që janë vrarë 1000 qen në landfillin e Elbasanit. Sipas tij bashkia ka paguar 5000 euro për zhdukjen e qenve.
Reagimi i shoqatave në mbrojtje të kafshëve
Shoqata “Animal Rescue Albania” në pamundësi për të gjetur një zgjidhje në tavolinë me bashkinë Tiranë , ka lajmëruar protestë përpara bashkisë ditën e shtunë 20 maj në orë n 10:30. Liljana Breshani, drejtuese e organizatës së mbrojtjes së kafshëve në Vlorë “Protect me Albania” shprehet se midis shoqatave dhe grupimeve animaliste ka bashkëpunim dhe ndërveprim deri diku ( edhe pse ka debate dhe mospërputhje mendimesh, për shkak të mungesës së eksperiencave, temperamenteve dhe kulturës së ndryshme që individët animalistë mbartin). “Jam e tmerruar dhe e shkuar prej akteve barbare që kanë ndodhur në Tiranë , Sarandë , Durrës. Po ndodh edhe një akt tjetë r i shëmtuar: largimi i qenve nga Tirana dhe zhvendosja e tyre në Vlorë . Pra, strategjia e shtetit shqiptar për të patur nën kontroll endacakët dhe për t’i trajtuar në mënyrë humane nuk ekziston.”- thotë Breshani.
Oli Pero, një nga themelueset e organizatë s “Animals need me” Shkodër, prej pak muajsh në Kanada ka ndjekur me shumë shqetësim situatën në lidhje me qentë endacakë . “Që prej videos së kufomave të qenve në Sharrë, helmimeve në Sarandë dhe çdo qytet sapo fillon sezoni turistik, jam shumë e lënduar. Nuk e kuptoj këtë mizori karshi këtyre krijesave kaq besnike! Kam vendosur të jem vullnetare në mbrojtje të kafshëve të rrugës në Shkodër, 5 vite më parë. Asokohe prisja një fëmijë dhe shpëtimet e para të qenve të sëmurë, i kam bërë shtatzënë. Kurrë nuk pata frikë prej tyre, as nga kafshimet, as nga sëmundjet, përkundrazi. Sa më keq të ishte rasti aq më shumë motivohesha ta shëroja e të kujdesesha për të. Djali im është rritur mes 22 maceve dhe qenve njëherësh në shtëpinë tonë, pa u sëmurë. E kemi nisur me një faqe facebook dhe sot kemi filluar fushatën e 8-të të sterilizimeve masive. Shfaqemi të paktën njiherë në muaj në Tv lokale dhe sensibilizojmë dy herë në vit nëpër shkolla e universitete. Kemi një strehë me 60 qen, shumica të marrë në gjendje të dëshpëruar shëndetësore. Çdo vit u gjejmë familje të paktën 150 endacakëve. Asgjë nuk ka qenë e thjeshtë. Kemi lobuar fort në Bashki për projektin e parë të KSVL, kemi patur shumë probleme rrugës po kurrë nuk jemi dorëzuar, sepse po ndalove një ditë, kostoja oportune është tepër e madhe. Nuk zgjidhet kurrsesi problemi i qenve endacakë me zhvendosje e as me vrasje. Zgjidhje është sterilizimi masiv për 10 vite me radhë në rastin e Tiranës. Strehimi i 15.000 qenve është jo real për situatën e sotme.”- shpjegon Oli. Sipas saj, Bashkia, organizmat kafshëdashëse dhe qytetarët duhet të bashkëpunojnë ngushtë për këtë. Krahas kësaj, shton ajo, duhen sensibilizuar njerëzit për bashkëjetesën me kafshët sepse nuk jemi specia e vetme në botë. “Në Montréal, ku banoj prej 3 muajsh, në çdo stacion metrò-je shfaqen mesazhe dashurie dhe kujdesi ndaj kafshëve dhe se sa e mrekullueshme është lidhja me ta.”- tregon Oli.
Vetërinerët kundër bashkisë
Kristaq Bërxholi, veteriner, profesor në Universitetin Bujqësor të Tiranë s shprehet se ë shtë kundë r veprimeve të bashkisë së Tiranë s dhe çdo bashkie tjetër që vret qentë endacakë apo iu ndë rron habitatin.“Unë e kam ngritur zërin që qentë të grumbullohen, të mirë mbahen, të trajtohen dhe të sterilizohen atje, por shoqatat dhe Bashkia bashkë , mu sulen mua, se kërkova trajtim të kulturuar. Ndë rkohë që Bashkia bashkë me shoqatat i sterilizojnë , i hedhin në rrugë dhe mandej i vrasin.” – thotë professor Bë rxholi.
Sipas veteriner kirurg Admir Gracit këto veprime janë akte barbare. “E para është sjellje jo humane të vrasësh. Edhe eutanazia që aplikohet tek kafshët ka kritere dhe rregulla. E dyta, zotërinjtë e bashkisë duhet të dinë se edhe nëse i zhvendosin habitatin qenëve, ato zona do të popullohen nga qen të rinj që
kërkojnë të ushqehen. Dhe në se nuk popullohen, problemi që krijohet ë shtë më i madh sepse ajo zonë do të bëhet pre e minjve dhe zvarranikë ve” – thotë doktor Graci. Ai ndan me ne eksperiencë n në Selanik të Greqisë . Doktor Graci shpjegon se bashkia e Selanikut kishte një mjedis pë r sterilizimin e qenve endacakë . “Kishte një bashkë punim të ngushtë me vullnetarë t. Ishte në dispozicion një numë r telefoni dhe furgoni i bashkisë që shkonte në çdo moment kur lajmë ronin vullnetarë t. Gjithashtu ekzistonte një grafik pë r çdo lagjje dhe rrugë në lidhje me strilizimin dhe vaksinimin e qenve. Pas rehabilitimit, ata dë rgoheshin në habitatin e tyre” – tregon doktor Graci. Ai shpjegon gjithashtu se organizoheshin edhe vizita nga nxë nësit e shkollave të cilët kontribuonin me ushqime apo të holla.
Luiza Hyka, veterinere që zhvillon aktivitetin në qytetin e Fierit dhe Elbasanit rrëfen se në bashkia e Fierit ë shtë treguar pozitive ndaj qenve endacakë . “ Në Elbasan, Sarandë , Tiranë situata e vrasjes dhe helmimeve të qenve endacakë
është alarmante. Pothuajse çdo muaj kam pasur në klinikë nga Saranda qenë e mace rruge të sjellë nga vullnetarë t. Unë vetë , pë rveç qenve që kam në shtë pi, kujdesem pë r qentë endacakë . Në Fier gjen 10 pë r çdo kosh plehrash”- shpjegon doktoreshë Luiza Hyka.
Reagimi i Bashkisë Tiranë
Blendi Gonxhe drejtues i Agjencisë së Parqeve dhe Rekreacionit, ka lënë të nënkuptojë veprimin e bashkisë për spastrimin e Tiranës nga qentë endacakë . Ai është shprehur përmes një letre elektronike në përgjigjje të shoqatave në mbrojtje të kafshëve dhe vullnetarë ve pak ditë më parë pas publikimit të videos që u xhirua në lanfillin e Sharrës.
“Këshilla ime si Drejtues i APR që administron ndë r të tjera edhe Parkun e Madh është që kush ka kaq vullnet, kohë , dashuri, mundë si, sa ju e sa tërë ata që po shkruajnë copy paste, t’i adoptojë e ti marrë qentë (sidomos ata endacakë ) pranë shtëpisë , ti strehojë e ofrojë një familje, një hapësirë private! Kjo është sfida e sotme. Do ta vlerësonim shumë këtë akt! Absolutisht të parët për nga rëndësia janë njerëzit, siguria, pastërtia dhe higjena për njerezit. Ka ende shumë punë që ky prioritet të quhet i zgjidhur. Duhet mirëkuptim e sa më pak ekzagjerim/teprim me çdo gjë dytësore.”- shkruan në letër drejtuesi i APR Blendi Gonxhe. Por siç shihet, gjithë ç’po ndodhë me qentë endacakë bie në kundërshtim të plotë me atë që kryetari aktual i Bashkisë Tiranë , Erion Veliaj deklaroi perpara se të merrte postin e kryebashkiakut të metropolit. Ai premtoi se nuk do t’u bënte trajtim prej shtaze qenve endacakë , por do ti trajtonte ata me dinjitet.
Jetimja që kujdeset për qentë endacakë në Sarandë
Ajo kujton kur e thërrisnin kulish dhe përpara syve i del gjithë historia e jetës së vetë dhe i rrjedhin lotë .
Ajo është një grua e vogël, por e madhe. Edhe pse nuk e ka provuar dashurinë e familjes, pasi ka jetuar befotrofeve të Shqipë risë , Lindita Bushati është kthyer në një nënë sakrifikuese për të gjithë katraputroshët e Sarandës.
Tashmë ajo numëron 55 vite mbi shpinë , të rënda sa më s’ka. Lindita banon në një dhomë pak metra katorë dhe ushqehet me pension invaliditeti. Por kjo nuk e pengon të kujdeset për kafshët në nevojë të qytetit të Sarandës. Të gjithë kafshëdashësit e Shqipërisë e kanë dëgjuar jehonën e emrit të saj.
“Në Shtëpinë e Fëmijës edukatoret, drejtori më kërkonin kudo se mendonin që unë kisha humbur dhe kjo ndodhte shpesh. Më gjenin në gjumë në kasollen e qenit. Një ditë flija tek kasollja e Xhufit, një ditë në kasollen e Çapit dhe ditën tjetër në kasollen e Sherrit” – tregon Lindita. Ajo rrëfen se rrugëtimi i saj vazhdoi gjatë për kujdesin ndaj kafshëve dhe pse në atë kohë kishte pak qenë endacakë , të paktën kështu e dinte ajo. “Sepse një ditë prej ditësh mësova në atë kohë që i vrisnin me armë dhe kjo ndodhi tek qeni ynë Sherri.” – thotë Lindita.
Sipas saj qentë endacakë janë vrarë gjithmonë . “E para në vitin 1998 qeveria urdhë ron vrasjen e qenve që për mua ishte një tmerr i vërtetë . Çaste të tmershme që kam parë nuk mund ta imagjinoni. Vrasjet vazhduan dhe tre vjetë më vonë . Më pas nisën helmimin. Ajo kujton me lotë në sy emrat e fytyrat e të gjithë qenve për të cilët është kujdesur dhe të pamëshirshmit ia kanë helmuar. Një ri prej tyre është Xhina, për të cilën kujdeseshin edhe fëmijët e Shtëpisë së Fëmijës, e helmuar 2007-2008.
Por Lindita shprehet e shqetësuar se Saranda është bashkia e vetme në Shqipëri që kurrë nuk ka hartuar një plan a projekt për trajtimin e qenve endacakë , por gjithmonë i ka vrarë dhe helmuar. Sipas saj, ky fenomen theksohet sidomos në prag të sezonit turistik. “Përveçse çnjerëzore, është shumë turp ndaj turistëve. Ata i duan kafshët dhe kujdesen për ta kur vijnë këtu”- tregon Lindita.
Pak ditë më parë në qytetin e Sarandës u gjet n 14 qenë endacakë të helmuar e të mbytur në rrugë .
“Qentë i zbuluam duke i parë në gjendje të mjerë pranë koshave të plehrave dhe në mes të rrugës. I helmuan punonjësit e bashkisë ashtu sikurse ka ndodhur çdo vit. Asnjë qen nuk ishte i sëmurë . Pjesën më të madhe e kishim sterilizuar ne animalistët me lekët tona. I helmuan me argumentin sepse shqetësojnë kalimtarët dhe turistt. Por turistët i duan dhe i ushqejnë .” – rrëfen Lindita. Ajo tregon se skena ka qenë shumë e dhimbshme. Sipas saj, pasi i kishin helmuar qentë ndaj të gdhiri, i kishin lidhur me tela dhe i zvarisnin rrugëve. Ata ishin qenë që Lindita dhe kafshëdashës të tjerë në qytet kujdeseshin prej më shumë se gjashtë vjetësh. “ Kanë qenë mbi 20 qenë e tanimë kanë ngelur veç dy”.
Lindita kërkon që bashkia e Sarandës të ndalë vrasjen dhe helmimin e qenve e të ulet me kafshëdashësit për të bërë një plan për trajtimin e tyre me dinjitet.
Odissea dhe Argo
Besnikëria e qenve nuk është krijim i kohëve moderrne. As dashuria për kafshët nuk është një modë . Mitologjia, veçanërisht ajo greke e ka dhënë mjaft të qartë natyrën besnike të qenit tek Odisea. I edukuar si qen gjuetie nga heroi përpara se të nisej për në Trojë , në poemë n e Omerit shfaqet një hap nga Itaka, në pjesën e tretë dhe të fundit: tashmë i plakur, i lëshuar «mbi grumbuj plehu në hyrje», i torturuar nga rriqnat; padyshim, e njeh menjë herë të zotin Odisenë të veshur si lypës pasi e kishte pritur për vite me radhë , lëviz bishtin, ul veshët, pasi nuk kishte fuqi ti afrohej. Argo vdes pasi pa për herë të fundit pas 20 vitesh të Zotin, Odisenë . Odisea u pa të fshinte fshehurazi lotët. Sipas mitit është një perëndeshë , Ker, Bijë e Natës, që i mbyll sytë Argos.
