Vjen në shqip, “RONJA VAJZA E KAÇAKUT”

Vjen në shqip, “RONJA VAJZA E KAÇAKUT”

649
0

Ronja, e bija e Matiasit, kapos së kaçakëve, jeton në një kështjellë në mes të pyllit, ku i duhet të ruhet vazhdimisht nga burravegjlit-e-përhimë dhe harpitë e egra. Një ditë prej ditësh ajo zë miqësi me Birkun, djalin e armikut më të egër të të atit. Kjo i sjell asaj mjaft telashe, aq sa për të ruajtur shoqërinë, të dy ata janë të shtrënguar t’ia mbathin nga shtëpia… Po tani, të mbetur befas fare vetëm në mes të pyllit, a do të jenë në gjendje të kujdesen për veten, aq më shumë që dhe dimri po afron? A thua babai do ta pranojë ndonjëherë miqësinë e saj me Birkun dhe a do ta lerë të kthehet prapë në shtëpi?… Shkrimtarja suedeze Astrid Lindgren, autore e mëse 100 librave, konsiderohet një ndër shkrimtaret më të famshme e më të dashura për fëmijët e gjithë botës. Veprat e saj janë përkthyer e botuar në 76 gjuhë.  Ndër veprat e saj më të njohura janë ‘Pipi çorapegjata’; ‘Karlsoni njeriu që banonte mbi çati’; ‘Mio, biri im’, ‘Vëllezërit zemërluanë’, etj.

‘Ronja vajza e kaçakut’ konsiderohet një ndër veprat e saj më të njohura.

 

 

KREU 1

 

Natën që u lind Ronja një shtrëngatë e frikshme e rrahu malin. Eh, po, vetëtima e shkreptima nga të katër anët, duke bërë që edhe krijesat më të çuditshme që endeshin në Pyllin e Matiasit shkuan u strukën të llahtarisura në guvat e vendfshehjet e tyre. Vetëm harpitë e liga dhe egërshane që, më fort se çfarëdolloj moti tjetër, donin shtrëngatat, fluturonin rreth e qark kështjellës së kaçakëve, duke klithur e shkaktuar potere. Zallamahia e tyre e shqetësonte Lovisën që dergjej në shtrat në pritje për të lindur.

Dhe Lovisa i tha Matiasit: “Dëboi harpitë e liga. Dua të bëhet qetësi një copë herë e të dëgjoj këngën time!”

Se, në pritje për të lindur, Lovisa ia kishte marrë këngës. Siç thoshte ajo, kësisoj gjithçka qe më e lehtë dhe, kushedi, në shoqërinë e këngës fëmija mbërrinte në këtë botë shend e verë.

Matiasi rrëmbeu arbaletën dhe shkrehu nja dy shigjeta përmes frëngjisë.

“Tutje, ikni tutje, harpi egërsira”, briti. “Sonte lind im bir. E morët vesh, o harpia ogurzeza?”

“Eh, eh! Sonte na lindkërka djali i tij”, u çorën harpitë. “Biri i shtrëngatës, me siguri i vocërr e i shëmtuar, eh, eh!”

Atëherë Matiasi u mat mirë dhe shkrehu një shigjetë kundër tufës, por harpitë vijuan të kakarisnin dhe, paskëtaj, iu dhanë krahëve e fluturuan larg, duke u çjerrë gjithë mllef në kupë të qiellit.

Ndërkohë që Lovisa dergjej në shtrat e mbërthyer prej dhimbjeve të lindjes dhe këndonte, ndërkohë që Matiasi bënte çmos t’i mbante larg harpiat, në sallën e madhe të katit përdhes kishin zënë vend pranë zjarrit e po rrinin kaçakët që po hanin e po pinin për shtatë palë qejfe, duke u çjerrë si grifshat. Puna ua donte të merreshin me diçka teksa rrinin duarkryq, ndaj gjithë sa ishin aty, plot dymbëdhjetë burra, po prisnin të merrte fund ajo çka po ndodhte në dhomën e kullës. Se kurrëmëparë, përgjatë gjithë jetës së tyre prej kaçakësh, nuk kishte lindur ndonjë fëmijë në kështjellën e Matiasit.

Po më i paduruari prej të gjithëve ishte Kokëkungulli.

“S’po vjen që s’po vjen çuni i kaçakut”, tha. “E megjithatë, para se të ngre rraqet, ma do zemra ta shoh një herë trashëgimtarin e kapos. Tash jam plak e shëndetlig dhe shumë shpejt s’ka për të pasur më vend për mua në këtë jetë kaçakësh”.

Pa e mbyllur mirë gojën dera u hap dhe brenda në sallë vërshoi Matiasi, si i luajtur mendsh nga gëzimi.

“U bëra baba! Hapini veshët e dëgjoni: u bëra baba!”

“Baba, po me çfarë?” e pyeti Kokëkungulli nga cepi ku ishte ulur e po rrinte.

“Babai i vajzës së një kaçaku. Urra!”, thirri Matiasi. “Ja, ku është vajza e kaçakut!”

Dhe Lovisa kaptoi pragun e lartë me foshnjën në duar. Sakaq kaçakët heshtën.

“Ka kaq shumë birrë sa t’ju dal përhundësh”, tha Matiasi dhe, si e mori foshnjën nga duart e Lovisës, e shpuri mes kaçakëve.

“Ja, shiheni mirë, fëmijë më i bukur nuk ka lindur kurrëmëparë në një kështjellë kaçakësh”.

Foshnja në duart e tij ia kishte ngulur sytë dhe po e shihte gjithë gjallëri.

“Duket sheshit që kjo foshnjë i kupton nga pak të gjitha”, tha Matiasi.

“Si do ta quash?” pyeti Kokëkungulli.

“Ronja”, tha Lovisa. “E kam vendosur prej kohësh. Kjo dihet”.

“Po sikur të qe djalë?” e pyeti Kokëkungulli.

Lovisa ia qepi sytë rreptazi, po e qetë.

“Në qoftë se e kam vendosur që do të quhet Ronja, atëherë këtë nuk e luan as topi. Ronja dhe pikë”, tha ajo dhe u kthye nga Matiasi. “Mund të ma japësh tani?”

Matiasi nuk kishte pikën e dëshirës ta lëshonte nga duart të bijën. Si i magjepsur rrinte e këqyrte sytë e shndritshëm, gojën e vockël, flokët e zeza dhe doçkat. E fërgëllonte nga dashuria.

“Vogëlushja ime, në doçkat e tua është zemra ime”, tha Matiasi. “Si e qysh nuk e di, po ja që kështu është”.

“Mund ta mbaj një copë herë në duar?” e pyeti Kokëkungulli dhe Matiasi ia la Ronjën në duar sikur të qe një vezë e artë.

“Ja dhe kapobanda e re për të cilën ke kaq kohë që kuvendon. Po hap sytë mos e humbësh, në mos e ke pirë birrën tënde të fundit”.

Kokëkungulli i buzëqeshte Ronjës pa pasur një dhëmb në gojë.

“Ngjan sikur nuk peshon hiçfare”, tha i befasuar dhe e ngriti lart, dhe e ringriti dy a tri herë.

Atë çast Matiasi u nxeh dhe ia rrëmbeu të bijën nga duart.

“Pse, çfarë prisje ti, o kokëqyp? Një kapobandë trupmadh gjithë qime e bark?”

Në këtë pikë kaçakët e kuptuan se, në qoftë se donin që Matiasi të mos e prishte humorin e mirë, atëherë ishte e udhës të mos i jepnin gojës me të tepërt për punën e vajzës. Përnjëmend që nuk qe e këshillueshme ta mërzisje atë njeri. E kësisoj iu vunë punës ta lëvdonin e ngrinin në qiell të porsalindurën, paskëtaj zbrazën sa mundën broka me birrë për shëndetin e saj çka ia bëri zemrën mal Matiasit që rrinte ulur në ndenjësen e vet mes tyre, duke dëftuar një e dy vogëlushen e tij të mrekullueshme.

“Borka do të plasë nga inati”, tha Matiasi. “Ka për t’u mbyllur në guvën e vet të mjerë prej cubi, duke skërmitur dhëmbët nga xhelozia! Po, po rrufe e shkreptima dhe dhëmbët e tij kanë për të kërcëllitur aq fort sa të gjithë harpive e shpendëve grabitqarë të Pyllit të Borkës, ku janë e ku s’janë, do t’u duhet t’i mbyllin mirë veshët. Më besoni mua!”

Kokëkungulli tundi kryet i lumtur dhe, duke zbardhur dhëmbët, tha: “Oh, Borka ka për të plasur nga marazi ngaqë soji i Matiasit do të vazhdojë teksa soji i Borkave ka për të marrë rrokullimën”.

“Fjalë me vend”, tha Matiasi, “ka për të marrë rrokullimën dhe kjo është e sigurt si një e një që bëjnë dy! Me sa di unë, Borka nuk ka qenë i zoti të pjellë fëmijë dhe kurrkush s’i vjen dot në ndihmë”.

Atë çast u dëgjua një shungëllimë si kurrëmëparë në Pyllin e Matiasit. Aq e fuqishme sa kaçakët u zbehën në fytyrë dhe Kokëkungulli, i ligësht siç qe, u shtri përdhe. Papritur e pakujtuar, Ronja ia shkrepi të qarës, çka ia prishi gjakun Matiasit edhe më keq nga ç’ia kishte prishur ajo shungëllimë.

“Vogëlushja ime po qan”, zuri të ulërasë. “Si i bëhet hallit tani?”

Por Lovisa ishte e qetë dhe, aty për aty, iu gjend pranë. E mori të voglën në duart e veta dhe e shtiu në gji. Vaji u platit në çast.

“Një e kërcitur e mirë”, tha Kokëkungulli mbasi e kishte marrë disi veten. “Vë bast që rrufeja ra këtu te ne”.

Dhe, siç u pa të nesërmen në mëngjes, rrufeja kishte rënë pikërisht tek ata. Kështjella e stërlashtë që ngrihej në Malin e Matiasit ishte çarë mëdysh. Nga koka te këmbët, nga maja e kullës më të lartë e deri te bodrumet e nëndheshme, kështjella ishte çarë mëdysh dhe mu në mes ishte hapur një hon.

“Ronja, jeta tënde ka një fillesë të jashtëzakonshme”, tha Lovisa me t’u ngjitur në kullën e mesit tok me foshnjën në krah dhe pa humnerën.

Teksa Matiasi ishte xhindosur e bërë bishë. Nuk arrinte dot t’i jepte kuptim se si e qysh kish mundur të ndodhte diçka e këtillë në kështjellën që prej shumë brezash i përkiste familjes së tij. Por zemërimi i Matiasit nuk zgjaste kurrë ngase kurdoherë ia dilte të gjente diçka për t’u ngushëlluar.

“Bukur fort, nuk kemi për të pasur më labirinte, bodrume të nëndheshme e gjëra të kësillojshme për t’i kontrolluar e marrë me to. E ndoshta askush s’ka për ta humbur rrugën në kështjellë. Ju kujtohet kur humbi Kokëkungulli dhe e gjeti rrugën për të dalë pas katër ditësh?”

Po Kokëkungullit nuk ia kishte ënda kur ia kujtonin këtë gjë. A thua qe faji i tij që gjërat kishin shkuar keq? Ai thjesht kishte dashur të zbulonte nëse qe paanë e fund Kështjella e Matiasit dhe kur e kish marrë vesh këtë gjë, veç atëherë e kishte vënë re që qe qorrollepsur e kishte humbur rrugën. I gjori, për pak desh kishte lënë lëkurën, kur, më në fund, ia kishte dalë të gjente sallën e madhe prej guri. Për fat, kaçakët bënin aq shumë potere sa ai kishte mundur t’i dëgjonte nga larg, në mos kurrë s’kishte për të mundur ta gjente udhën e kthimit.

“Në të vërtetë nuk e kemi zënë asnjëherë krejt kështjellën”, tha Matiasi. “E do të vazhdojmë të banojmë në të njëjtat dhoma, salla e kulla si përherë. Ajo çka më bën të më hip gjaku në kokë është se humbëm banjën. Po, për hir të rrufeve e shkreptimave, tani gjendet në anën tjetër të greminës. Më vjen keq me gjithë mend për atë që s’do ta mbaj dot deri sa të bëjmë një banjë të re”.

Por edhe ai problem u zgjidh sa hap e mbyll sytë dhe jeta në Kështjellën e Matiasit vazhdoi të rridhte si më parë. Me të vetmin ndryshim që tani ishte shtuar edhe një çupkë. Një vajzë e vockël, e cila, çdo ditë që kalonte, bënte që Matiasi dhe kaçakët e tij të silleshin si çilimiqër; të paktën kështu thoshte Lovisa. Tekefundit s’kishte asgjë të keqe të bëheshin pak më delikatë më pak i vrazhdë në sjellje, por, gjithsesi, gjithçka kish një kufi. E s’do mend nuk qe punë burrash që dymbëdhjetë kaçakë me kapon në krye të rrinin këmbëkryq dhe të blegërinin nga kënaqësia vetëm e vetëm ngase një vogëlushe sapo kishte mësuar të ecte këmb’e duar nëpër sallën e gurtë, a thua se qe një mrekulli që s’kish ngjarë kurrëmëparë. Për hir të së vërtetës, Ronja lëvizte me një shpejtësi të pabesueshme, duke qenë se e mbështeste këmbkën e majtë si askush tjetër, çka për kaçakët ishte diçka absolutisht e veçantë. Puna është se, në kohën e duhur, të gjithë fëmijët nisin të ecin këmb’e duar, thoshte Lovisa, pa shkaktuar ndonjë zallamahi të madhe. Dhe, doemos, baballarët nuk bëjnë si të marrë dhe ua varin punëve.

“Si përfundim Borka do të vjelë edhe haraçin e Pyllit të Matiasit”, bërbëliste Lovisa kur shihte kaçakët me Matiasin në krye që ia behnin në kështjellë orë e pa orë vetëm e vetëm që të shihnin Ronjën tek hante mamën para se ta vinin në djep.

Po Matiasi nuk ua vinte veshin llafeve të saj.

“Ronja, Ronja, vogëlushja ime, pëllumbesha ime”, thërriste Matiasi kur Ronja me një të shtyrë të këmbkës së majtë turrej e i dilte para me t’u dhënë te pragu i derës. Paskëtaj Matiasi e merrte në prehër të voglën dhe ulej për ta ushqyer, ndërkohë që kaçakët mblidheshin rreth e qark dhe bënin sehir. Ena me mamën ishte paksa larg, te buhari i vatrës, dhe Matiasi me ato duart të ngathta prej kaçaku që mezi e mbanin lugën bënte që gjysma e ushqimit të përfundonte përtokë. Ndërsa gjysma tjetër te vetullat e tij ngase, herë pas here, Ronja i jepte një të shtyrë lugës. Kur e bëri herën e parë kaçakët ia plasën gazit me të madhe aq sa Ronja u tromaks dhe zuri të qajë, por, pas pak, i ra në të se kishte bërë diçka për të qeshur, ndaj qysh nga ai çast e më pas zuri ta bëj shpesh, çka i zbaviste pa masë kaçakët dhe hiçfare Matiasin. Po për Matiasin gjithçka që thoshte e bënte Ronja ishte mrekullia vetë, ashtu siç ajo nuk kishte shoqe në botë.